De graafwerken voor de nieuwbouw ’t Sas aan de Steenkaai hebben een deel van de vroegere tunnel onder het zeekanaal Brussel-Schelde blootgelegd. De tunnel dateert van 1910 en is dus liefst 105 jaar oud.
Hij diende om met een transportband de zakken bloem van de graanmolens aan de ene kant naar de opslagruimte aan de overkant te brengen. De ontdekking van de tunnel zal geen vertraging veroorzaken voor de werken aan het Watersite-deelgebied 4 Fonteinen.
Gewezen journalist Marc Corbanie werkt momenteel aan een boek over Watersite Vilvoorde. Hij kent de historiek van de site dus goed en baseerde zich onder meer op werk van Adelijn Calderón en het archief van Georges Detournay.
‘De graanmolens van de Société des Moulins de Trois Fontaines SA, opgericht in 1893, bevonden zich op de linkeroever en de magazijnen op de rechteroever van het kanaal Brussel-Willebroek’, licht hij toe.
‘Om dit ongemak te verhelpen, stelde de Vilvoordse advocaat Daniël Campion, beheerder van de vennootschap, voor om een ‘subway’ op de bodem van de vaart te plaatsen. Bedoeling was om zo de zakken bloem met een transportband op een snelle manier naar de opslagruimte aan de overkant te brengen.’
Innovatie
De tunnel met een lengte van 109,55 meter en een diameter van 2 meter luidde een innovatie in het industriële landschap van België in.
‘Op de studie van dit project drukte ingenieur en universiteitsprofessor François zijn stempel. De Vilvoordse aannemer Frédor Debock kreeg de vervaardiging en het plaatsen van de tunnel op de kanaalbodem toevertrouwd. In 1910 werd hij voltooid.’
Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog telde de firma twee moderne graanmolens en bevond ze zich aan de top in haar sector.
‘Op 17 mei 1940 besloot de Britse legerleiding bij de aftocht van haar troepen echter om de ‘subway’ te doen springen. Een poging om de Engelse officieren van dit plan te doen afzien en de tunnel met water te vullen, leverde niks op.’
‘Na de evacuatie van het personeel en de omwonenden werd de constructie opgeblazen. De vernieling beperkte zich niet tot de tunnel maar ook de productiemiddelen, de infrastructuur en de voorraden tarwe en bloem moesten eraan geloven.’
Oostelijke oever
In 1941 zette Marcel Campion, zoon van de twee jaar voordien overleden Daniël Campion, de heropbouw in gang. Alle activiteiten werden nu op de oostelijke oever geconcentreerd. In 1950 geraakte de volledige wederopbouw voltooid. De rest is geschiedenis.
‘Een historisch moment in de herwaardering van de verloederde kanaalzone vormde de afbraak, op 24 april 1998, van het complex ‘de Molens Drie Fonteinen’, aldus nog Corbanie. ‘Het was één van de grootste bedrijfsgebouwen uit de geschiedenis van Vilvoorde: 106 m lang, 77 m diep, 30 m hoog, goed voor een volume van goed 100.000 m³.’
De herbestemming van het terrein van de gewezen bloemmolens Drie Fonteinen – een perceel van 1,3 ha tussen het zeekanaal en de Zenne – is nu in volle ontwikkeling. Als eerste fase van het Watersite-deelgebied 4 Fonteinen, zal ’t Sas 138 appartementen omvatten.
Volgens Vilvoorde Development NV heeft de ontdekking geen implicaties voor de verdere bouwwerken en zal er ‘op een correcte manier’ mee worden omgegaan.
