Ga je even zitten voor een belangrijke geschiedenisles? Of heb je de tijd niet en lees je enkel de titel? De Spaanse Griep die woedde van 1918 tot 1920 en tussen de 50 en 100 miljoen doden maakte, kan ons veel leren over wat ons mogelijk nog te wachten staat. Misschien is het gevaarlijk om pandemieën te vergelijken. Ook staat de wetenschap vandaag heel wat verder dan 100 jaar geleden. Toch zijn er opvallende parallellen tussen de Spaanse Griep van toen en de Covid 19 van nu. Maar eerst nog dit: men noemde deze pandemie Spaanse Griep (SG) omdat er voor het eerst werd over bericht door Spaanse journalisten.
De symptomen van de SG waren: hoge koorts, hoesten, spierpijn en keelpijn. Daarna leed men aan enorme moeheid en flauwtes. Uiteindelijk had men zelfs geen energie meer om te eten, te drinken en adem te halen. Binnen enkele dagen had de ziekte de dood tot gevolg. De eerste gevallen van de SG stelde men vast bij Amerikaanse militairen. Zij besmetten andere militairen en toen die – na het einde van de oorlog – naar huis gingen veranderde de epidemie in een pandemie (op wereldschaal). Om u een beter beeld te vormen. Van alle militairen die tijdens de eerste wereldoorlog stierven, stierven er 70% aan de SG. In het totaal stierf 2,5% tot 5% van de toenmalige wereldbevolking aan de SG, terwijl naar schatting 1/3 van de wereldbevolking besmet raakte. (lees verder onder de foto)
De SG raasde door de wereld in drie golven: de eerste golf begon in maart 1918, de tweede (meest dodelijke) golf kwam er in de herfst van datzelfde jaar. Een derde golf duurde van de winter 1918 tot de zomer van 1919. Maar de laatste gevallen werden nog in 1920 genoteerd. Waarom was de tweede golf zo dodelijk? Het H1N1 virus was intussen gemuteerd (veranderd) en dat gemuteerde virus werd door troepenbewegingen in de hele wereld verspreid.
Bovendien (en let nu even op): bij de uitbraak van het virus en de eerste golf van overlijdens werd de epidemie stil gehouden. Omdat Spaanse journalisten (Spanje was neutraal in de eerste wereldoorlog) wel over het virus berichtten werd het makkelijkheidshalve Spaanse Griep genoemd. History.com schrijft letterlijk “In Great Britain and the United States—which has a long history of blaming other countries for disease” (de VS die een lange geschiedenis hebben van andere landen de schuld geven van een ziekte). Bovendien was er in vele landen verzet tegen het dragen van mondmaskers: “some complained that the masks were uncomfortable, ineffective or bad for business.” (maskers werden gezien als oncomfortabel, nutteloos en slecht voor de economie). Inwoners van San Francisco kregen een boete van 5 dollar (dat was een flinke som toen) als ze zonder masker buiten kwamen.
Nog een opvallende gelijkenis met het huidige covid 19. De meeste slachtoffers van de SG overleden aan een cytokine explosie, een zeer hevige reactie van het immuunsysteem op het virus. Dat lijdt tot vocht in de longen. Militaire dokters vergeleken het resultaat van de SG op de longen met dat van de gifgassen die tijdens WOI gebruikt werden.
Moeten we nu besluiten dat Spaanse Griep en covid 19 door één en hetzelfde virus veroorzaakt worden? Neen. Covid 19 is een SARS-virus, dat vooral zorgt voor schade aan de longen en aan andere organen. Maar blijkbaar reageert een menselijk lichaam op een gelijkaardige (niet gelijke!) wijze op de besmetting met SG en covid.
Hoe kwam de SG uiteindelijk tot stilstand? Het einde van de SG kwam er omdat de mensen die besmet waren of wel immuun waren geworden door het ontwikkelen van anti-stoffen of overleden waren. Vandaag is er gelukkig een goed uitgebouwde gezondheidszorg die patiënten die zelf niet voldoende weerstand aan het virus kunnen bieden, opvangt en de best mogelijke zorgen verstrekt. Om te vermijden dat dit systeem instort door een te groot aantal patiënten is het van het grootste belang om de beschermende maatregelen strikt op te volgen.
