Vanaf oktober 1916 deporteerde de Duitse bezetter meer dan 1200 werkloze mannen van het toenmalige kanton Ninove naar werkkampen in Noord-Frankrijk. Tientallen hebben het niet overleefd. Een indrukwekkende studie van Georges Vande Winkel en Bart Merckaert haalt ‘de opgeëisten van 1916’ uit de vergetelheid. De resultaten van drie jaar opzoekingswerk.
In totaal pakten de Duitsers vanaf oktober 1916 hier en elders in België meer dan 120.000 mensen op. Zowat de helft werd naar Duitsland op transport gezet, de andere helft werd gedeporteerd naar het bezette deel van Frankrijk. De gedeporteerden kwamen bijna zonder uitzondering terecht in Zivil Arbeiter Bataillonen (ZAB). Ze moesten er infrastructuurwerken uitvoeren die de bezetter toelieten zijn oorlogsmateriaal en troepen vlot naar het front te verplaatsen. Vele ZAB’ers kwamen om van uitputting, honger en mishandelingen. In het kanton Ninove, dat bijna het hele huidige Ninove (met uitzondering van Voorde) omvatte, maar ook Denderhoutem, Denderleeuw en Iddergem, werden 1289 mannen opgeëist, zowat 3,5 % van de totale bevolking. Ze kwamen terecht in Noord-Franse kampen, onder andere in Joeuf, Labry, Conflans en Le Cateau. 68 van hen lieten het leven in Frankrijk of stierven na hun terugkeer ten gevolge van de ondergane mishandelingen.
‘De opgeëisten van 1916’ bleven in de geschiedenisboeken lange tijd onderbelicht. De gruwelen van de tweede wereldoorlog amper een generatie later hebben de oorlogsmisdaden van ‘oktober 1916’ uit het collectieve geheugen gewist. Georges Vande Winkel en Bart Merckaert brengen daar nu verandering in. Ze voerden de voorbije jaren een grondig onderzoek naar ‘de opgeëisten van 1916’ in het voormalige kanton Ninove. Dankzij hun indrukwekkende publicatie in het tijdschrift Het Land van Aalst gunnen de twee auteurs deze oorlogsslachtoffers weer de aandacht die ze verdienen. Maar ook de zevende editie van de Ninoofse Oorlogsgazet gebruikt ‘de opgeëisten van 1916’ als kernthema.
Het project ‘De opgeëisten van 1916’ werd op vrijdag 11 november 2016 voorgesteld in de Hospitaalkerk van Ninove.
Praktisch:
- De zevende ‘Ninoofse Oorlogsgazet’ kost 1 euro en is te koop in het stadhuis, het oud stadhuis en de bibliotheek van Ninove.
- ‘De opgeëisten van 1916’ van Georges Vande Winkel en Bart Merckaert, themanummer van Het Land van Aalst, telt 104 blz en kost 5 euro. Het is te koop op de volgende plekken in Ninove en Denderleeuw: oud stadhuis (Oudstrijdersplein in Ninove), bibliotheek (Graanmarkt 12 in Ninove), ’t Kasteeltje (dienst cultuur, Stationsstraat 7 in Denderleeuw), Administratief Centrum (Alfons De Cockstraat 1 in Denderleeuw).
- ‘De opgeëisten van 1916’ kan ook besteld worden bij de dienst cultuur van Ninove. Schrijf 5 euro over op rekeningnummer BE29 0017 1393 8264 van Cultuurforum Ninove, met als mededeling ‘1916 + adres’, en een exemplaar wordt u bezorgd via de postbode.
- Zondag 27 november, 11 uur, Hospitaalkerk, Burchtstraat Ninove: ‘De opgeëisten van 1916’: aperitieflezing door Georges Vande Winkel & Bart Merckaert
- Tentoonstelling ‘Boter bij de vis’ nog tot 24 december 2016, elke dag van 9.00 uur tot 17.00 uur in de Hospitaalkerk, Burchtstraat te Ninove.
