Minister-President Geert Bourgeois (N-VA) heeft de Middenschool Vilvoorde met haar overdekte binnenplaats voorlopig beschermd als monument. “De Middenschool herinnert ons aan het belang van de eerste schoolstrijd. De imposante gevel van het gebouw en de rijkelijke versiering in neo- Vlaamse renaissancestijl gaf legitimiteit aan het openbaar onderwijs. Het geeft een goed beeld van de laat negentiende-eeuwse scholenbouw”, aldus Bourgeois. Hij beslist na het openbaar onderzoek over een definitieve bescherming.
De monumentale middenschool in de Van Helmontstraat werd in 1884-1885 gebouwd in de nieuwe stationswijk. De bouw van de school kaderde binnen de eerste schoolstrijd (1878-1884). Het onderwijs en de oprichting van een officieel onderwijsnet (naast het katholieke net) is een van de felst bevochten politieke kwesties in het 19de-eeuwse België. Toen de liberaal Pierre Van Humbeeck in 1878 benoemd werd als eerste minister van Openbaar Onderwijs, escaleerde de situatie
Ook in Vilvoorde ijverden de liberalen voor een officieel onderwijsnet, en dat resulteerde uiteindelijk in de bouw van een middelbare jongensschool. Met uitzondering van een tijdelijke inrichting als militair hospitaal tijdens de Eerste Wereldoorlog, is dit gebouw tot op vandaag in gebruik als school. Basisschool De Letterboom uit het GO!-onderwijs heeft er nu zijn onderkomen.
“Hoewel het gebouw in het midden van de twintigste eeuw een vrij grondige renovatie onderging, blijft het in de eerste plaats een herkenbaar voorbeeld van laat negentiende-eeuwse scholenbouw”, zegt Bourgeois. “De gevel is imposant en rijkelijk versierd in neo-Vlaamse renaissancestijl, gekenmerkt door de combinatie van rode baksteen met natuursteen. Deze vormgeving was ingegeven door een zowel romantisch als economisch nationalisme (het gebruik van nationale bouwmaterialen, red.). Het vlakbij gelegen station is trouwens in een gelijkaardige architectuur opgetrokken.”
In het interieur van de school bleef de grote centrale, met glas overdekte binnenplaats bewaard. “Het is een multifunctionele ruimte die samen met de klaslokalen een onontbeerlijk onderdeel vormde van de ideale school in de late negentiende eeuw. Op de binnenplaats werd later een aangrijpend oorlogsmonument geplaatst voor de slachtoffers van de Eerste en Tweede Wereldoorlog die verbonden waren aan de school.”
Architect van het gebouw was Emile Desmedt, die jarenlang de rechterhand was van de befaamde architect Hendrik Beyaert. Desmedt was van 1883 tot 1887 stadsarchitect van Vilvoorde.
Na de voorlopige bescherming organiseert het stadsbestuur een openbaar onderzoek. Op die manier heeft iedereen de kans om opmerkingen of bezwaren kenbaar te maken bij de gemeente. Binnen negen maanden beslist minister-president Geert Bourgeois over een definitieve bescherming.
