Hans Bonte (53) is burgemeester van Vilvoorde en ervaringsdeskundige in het bestrijden van radicalisering (en dus onrechtstreeks ook van terreurdreiging). In die hoedanigheid werd hij uitgenodigd door Barack Obama als keynotespreker (de persoon die een thema inleidt en uiteenzet) tijdens de Global Security Summit in Washington. Bonte werd in 1995 volksvertegenwoordiger voor sp.a, in 2000 schepen en in 2013 burgemeester van de stad Vilvoorde. Hij pleit voor een versterking van het beleid in de Vlaamse Rand en voor meer middelen om sociale ongelijkheid en radicalisering aan te pakken. Bovenal pleit hij voor een gecoördineerde aanpak van de strijd tegen radicalisme en terreur.
U lanceerde onlangs een merkwaardig voorstel: maak Bart Somers (Open VLD) coördinator van de strijd tegen het radicalisme.
Ik ben ervan overtuigd dat je radicalisme het best bestrijdt vanop het lokale niveau (de gemeente of stad). Onze complexe overheidsstructuur maakt een gecoördineerde aanpak evenwel moeilijk. Daarom pleit ik voor één coördinator naar het voorbeeld van het aanpakken van de dioxinecrisis. Vandaag munten onze politici vooral uit door hun profileringsdrang. Somers heeft ervaring op verschillende bestuursniveaus en is een lid van de meerderheid.
Je visie gaat verder dan Vilvoorde alleen?
Vilvoorde maakt deel uit van de Rand, een regio waar een zeer grote dynamiek aanwezig is en die voortdurend evolueert. Alle burgemeesters willen een sterker beleid in die Rand die stilaan maar zeker aan het ‘verbrussellen’ is. Brussel en de Rand worden sociologisch gezien stilaan één groep. Het grootst aantal vertrekkende Syriëstrijders komt uit het Brussels Gewest. Er is al twee jaar een samenwerking tussen Vilvoorde, Antwerpen, Mechelen en nu ook Maaseik om gezamenlijk strategieën tegen radicalisering uit te werken. Stilaan gaan de ogen open, behalve … in Brussel met zijn 19 baronieën en zijn politiezones die elk op hun zelfstandigheid staan. Wij stellen vast dat de vertrekkers uit Vilvoorde sterke banden hebben met Molenbeek en Anderlecht.
Hoe groot is het aandeel van de allochtonen in Vilvoorde?
38% van de bevolking bestaat uit allochtonen maar bij de -18-jarigen is hun aandeel zelfs 50%. Vilvoorde is de snelst groeiende stad in heel Vlaanderen. In Vilvoorde komen er elk jaar zo’n 350 minderjarigen bij, dat is eigenlijk telkens een flinke school. Dat vraagt natuurlijk om opvang en investeringen die wij amper nog kunnen dragen. Een flink deel van die groei is ontstaan door een instroom vanuit Brussel. In de Rand is het goedkoper om te wonen, zijn er betere voorzieningen, is er meer ruimte. Maar velen blijven de band met Brussel behouden. Dat zorgt voor een verfransing van de Rand. Ik begrijp dan ook niet dat de Vlaamse Regering gaat besparen op vzw De Rand en de taallessen Nederlands. Bij ons bestaan er wachtlijsten voor mensen die Nederlands willen leren. Dat werkt demotiverend.
Werd er nationaal niet te laks omgegaan met migratie en integratie?
Je hebt weinig impact op dat nationaal beleid maar er was te weinig toezicht en te weinig druk om de spelregels te laten handhaven. Mevrouw De Block heeft de puntjes op de i gezet maar het integratiebeleid is te blind gebleven voor discriminatie die leidt tot frustraties wat op zijn beurt weer aanleiding kan zijn tot radicalisering. In onze economische topregio (met de luchthaven) loopt de werkloosheid bij allochtone jongeren op en blijft de taalachterstand een handicap. Om het met een moeilijk woord te zeggen: er is te weinig aandacht voor de dualiteit van de samenleving.
Kan je het profiel van een radicale jongere schetsen?
Uit vele gesprekken en contacten komt steeds hetzelfde naar voren: frustraties en een gebrek aan positieve vooruitzichten. Dat leidt tot ontwortelde jongeren met identiteitsproblemen. Daarbij komt hun gebrek aan kennis van de reële islam. Deze jongeren zijn kwetsbaar en worden bestookt via de sociale media. Er wordt hen voorgehouden: ‘Jij kan een belangrijk persoon worden, een held, een martelaar voor onze eigen islamitische staat’. Er wordt hen een nieuwe familie van gelijkgezinden, radicale islamieten aangeboden. Dat is het profiel van een secte! En er worden niet alleen jongens geviseerd maar ook meisjes en kinderen vanaf 13 jaar.
Je weigert je aan te sluiten bij burgemeesters als Mayeur (Brussel) en De Wever (Antwerpen) die een aanslag op hun stad onafwendbaar noemen.
Ik erger mij blauw aan wie zegt dat de volgende aanslag in zijn stad zal plaatsvinden. Dat is mensen bang maken, dat is profileringsdrang. Iedereen komt met zijn eigen voorstellen en oplossingen. Wat we nodig hebben is een gemeenschappelijk project.
Hoe kunnen steden en gemeenten de radicalisering aanpakken?
In Vilvoorde staat het bestuur dicht bij de bevolking, ook de moslimbevolking. Er zijn allochtone schepenen en gemeenteraadsleden met een uitgebreid netwerk onder de moslimbevolking. Wij zijn zeer alert i.v.m. radicaliseringsprocessen. Wij houden geregeld contact met het ganse middenveld (onderwijs, sportverenigingen, …) en met de ouders. Al die mensen weten bij wie ze moeten zijn om aan de alarmbel te trekken. Wij krijgen geregeld allochtone ouders die ons in tranen komen smeken om te beletten dat hun kinderen naar Syrië vertrekken. We gaan – onrechtstreeks vaak – met die jongeren praten via een ex-lief of een leerkracht. Die spelen een belangrijke rol maar ook sportmensen. Jongeren hebben iemand nodig om naar op te kijken. Het proces is nooit af. Je moet die jongeren opnieuw een zekere ‘warmte’ geven en uitsluiting absoluut vermijden. De laatste 7 maanden is er niemand uit Vilvoorde meer naar Syrië vertrokken. Hout vast houden!
Wat is er concreet nodig?
De strijd moet op lokaal vlak gestreden worden. Voor ons is dat de Rand. De Vlaamse regering moet ons middelen geven om die strijd te voeren. Minderjarigen moet je beschermen. Dat kan het best door hen een toekomst te bieden. Maar om vertrekken te beletten kun je (tijdelijk) hun identiteitspapieren intrekken. Ook de jeugdbeschermingscomités kunnen sneller optreden om jongeren te beschermen. Wat nationaal moet gebeuren is het risico op terreur zo efficiënt mogelijk beperken. Daarom is er nood aan één centraal commando, zowel politiek als op het niveau van politie en staatsveiligheid.
Hoe reageert de moslimgemeenschap zelf?
Angstig. Die mensen zijn ook bang. Radicalisering heeft niets te maken met de koran. De familie van Syriëstrijders zijn vaak kapot van verdriet en krijgen dan nog eens de hele gemeenschap over zich heen. De moslimgemeenschap draagt voor een stuk ‘het Vilvoords model’. De Vilvoordse moskee bijvoorbeeld verzet zich tegen de radicale interpretatie van de koran.
Een ander probleem in de Rand: het leeglopen van handelskernen in steden en gemeenten. Welke zijn oorzaken en remedies?
Cijfermatig stellen we vast dat de tewerkstelling in de dienstensector (distributie, horeca, …) in onze regio nog groeit. Maar we stellen natuurlijk ook vast dat deze sector grote druk ondervindt van megaprojecten als Uplace en aanverwante plannen in het Brussels Gewest. De achteruitgang heeft deels te maken met de economische crisis, deels ook met imagoproblemen. Voor dat laatste moeten steden en gemeenten dus extra inspanningen doen.
Wat zijn de concrete plannen van Vilvoorde om de stad aantrekkelijker te maken voor de bewoners én de handelaars?
Het herinrichten van de handelskernen heeft absolute prioriteit gekregen van het stadsbestuur. Wij worden natuurlijk geconfronteerd met besparingen maar willen fors investeren in, bijvoorbeeld, het heraanleggen van de Grote Markt met een ondergrondse parking, het volledig vernieuwen en verkeersvrij maken van de handelsstraten en er is ook een groot budget om premies uit te reiken voor het vernieuwen van woonhuizen in die handelskernen. Daarnaast zijn er nog grote projecten als Waterside waar tegen 2025 niet minder dan 3.000 nieuwe woongelegenheden komen. Ook de buurt achter het station wordt verder ontwikkeld. Plannen genoeg dus maar ook daarvoor zijn weer centen nodig. Centen die wij niet altijd op ons eigen budget kunnen vinden.
Om af te ronden een niet-politieke vraag: wat doet Hans Bonte in zijn (schaarse) vrije tijd?
Voetbal kijken en een tennisballetje slaan, vaak op onmogelijke uren (lacht). En heel af en toe met mijn echtgenote een weekendje op city trip. Voor veel meer is er jammer genoeg geen tijd.
