REGIO - Heeft de politierechtbank van Vilvoorde het hele systeem van de commerciële trajectcontroles in tal van Vlaamse gemeenten op de helling gezet? HLN kon het vonnis inkijken in de zaak die mobiliteitsprofessor Johan De Mol (UGent) aanspande tegen de gemeente Meise. Dit vonnis is alvast duidelijk. De rechter oordeelde voor het eerst dat de gemeente niet kon aantonen dat de snelheidsovertreding was vastgesteld door een daartoe bevoegd persoon én stelde dat toestellen die niét in eigendom zijn van de gemeente niet wettig zijn. “En dus”, zegt advocaat Maarten Vandermeersch, “kan iedereen die nu betrapt wordt op te snel rijden door zo’n private trajectcontrole die boete nu aanvechten.”
Op 29 april 2024 registreerde een trajectcontrole op de Merchtemsesteenweg in Meise dat het voertuig van De Mol te snel reed. De Mol kreeg op 9 mei een GAS-boete van 53 euro in de bus, maar tekende bezwaar aan en stapte daarna naar de politierechtbank. De Mol voerde onder meer aan dat de overtreding niet door een bevoegde persoon was vastgesteld. De rechter focuste op dat punt. Volgens de wet moet een snelheidsovertreding, ook na automatische meting, uiteindelijk door een bevoegde verbalisant worden gevalideerd. In het dossier stond alleen een stamnummer, en de gemeente Meise kon niet aantonen welke agent de overtreding effectief had vastgesteld. Omdat dat bewijs ontbrak, vernietigde de politierechter de GAS-boete. Dat blijkt uit het vonnis..
Twijfels over financiering trajectcontrole
De rechter merkt ook op dat toestellen die gebruikt worden voor GAS-boetes volledig door de gemeente zelf betaald moeten zijn. Wanneer de trajectcontrole werd geplaatst via een commerciële samenwerking waarbij een privébedrijf meedeelt in de inkomsten uit boetes is niet voldaan aan de wettelijke regels. Om deze reden kon de GAS-boete in Meise niet blijven bestaan. Dit is uiterrard een precedent voor alle gemeentes die trajectcontroles uitvoeren via een commercieel bederijf.
De uitspraak zet trajectcontroles in Vlaanderen op de helling
Volgens advocaat Maarten Vandermeersch kan deze uitspraak een invloed hebben op meerdere trajectcontroles in Vlaanderen. “Andere rechters kunnen zich baseren op deze uitspraak”, zegt Vandermeersch. De politierechtbank vernietigt de GAS-boete van 53 euro en veroordeelt de gemeente Meise tot betaling van de proceskosten. Daarnaast beveelt de rechter ook dat de gegevens van De Mol uit het GAS-register worden geschrapt.
Trajectcontroles zorgen voor lucratieve inkomsten in Vlaanderen en exploderen in aantal
Het vonnis in Meise komt er op een moment dat het debat over trajectcontroles in Vlaanderen al fel woedt. Volgens cijfers van minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) is het aantal trajectcontroles in Vlaanderen op twee jaar tijd vervijfvoudigd: van 246 in 2023 naar 1.233 installaties dit jaar. Ter vergelijking: in Wallonië werden 97 trajectcontroles geteld, in Brussel twaalf.
“Er is de voorbije jaren fors geïnvesteerd in trajectcontroles en efficiëntere handhaving”, zegt de minister. Met 285 Vlaamse gemeenten staan er gemiddeld ongeveer vier trajectcontroles per gemeente. Of al die systemen effectief functioneren zoals voorzien, zegt hij niet. Mobiliteitsprofessor De Mol verdedigde eerder het principe, maar is kritisch over de uitvoering: trajectcontroles zijn volgens hem nuttig voor de verkeersveiligheid, “tenminste wanneer ze vakkundig geplaatst zijn”. In de praktijk beginnen trajecten volgens hem vaak te kort na een snelheidsverlaging, bijvoorbeeld van 70 naar 50 km/u. “Zo lok je mensen in de val”, zegt hij.
Privébedrijf verdient mee aan GAS-boetes
De trajectcontroles in Vlaanderen met ANPR- en camera’s zijn bijna volledig in handen van één speler: Macq levert volgens de Vlaamse overheid 99 procent van alle camera’s. Na de invoering in 2021 van GAS-boetes voor lichte snelheidsovertredingen richtten Macq en verkeerssignalisatiebedrijf Trafiroad samen het consortium TAAS op. Dat werkt met een eenvoudig verdienmodel: TAAS plaatst de trajectcontroles en verwerkt de beelden, in ruil voor een vast deel van elke GAS-boete. Bij een boete van 53 euro gaat 24 euro naar TAAS, een ander deel naar de intercommunale die de boete oplegt, en houden gemeenten vaak slechts 8 tot 16 euro over.
Critici waarschuwen dat dit financiële model de indruk versterkt dat trajectcontroles een “melkkoe” zijn. Vlaams minister van Mobiliteit Annick De Ridder (N-VA) kondigde daarom een grondige evaluatie aan van alle trajectcontroles, om de wildgroei terug te dringen en het systeem opnieuw meer te richten op verkeersveiligheid.
